Peter Tucker
0 
3766
1112
Dla wielu ludzi mumie i mumifikacje wywołują wrażenie makabry - przywołują obrazy groteskowej, owiniętej płótnem potworności, która przedziera się przez starożytną świątynię. Rzeczywiście, przez wiele dziesięcioleci mumie znajdowały się w obsadzie horrorów i powieści gotyckich i były przechowywane w publicznej wyobraźni jako należące do tajemnych obrzędów religijnych..
Ale mumifikacja była szeroko rozpowszechnioną i szanowaną tradycją w starożytnym świecie, przepojoną głębokim znaczeniem religijnym i często wykonywaną przez wykwalifikowanych specjalistów. Było praktykowane jako sposób na oddanie czci zmarłym lub wyrażenie ważnej wiary religijnej - zwłaszcza wiary w życie pozagrobowe. Wiadomo, że różne kultury mumifikują swoich zmarłych. Najbardziej znani są starożytni Egipcjanie, ale Chińczycy, starożytni mieszkańcy Wysp Kanaryjskich, Guanczowie i wiele społeczeństw prekolumbijskich w Ameryce Południowej, w tym Inkowie, również praktykowali mumifikację..
Związane z: Zdjęcia: Mumie odkryte w grobowcach starożytnego egipskiego miasta
Jak powstają mumie?
Mumifikacja to proces ochrony ciała po śmierci poprzez celowe suszenie lub balsamowanie mięsa. Zwykle wymagało to usunięcia wilgoci ze zmarłego ciała i użycia środków chemicznych lub naturalnych konserwantów, takich jak żywica, w celu wysuszenia ciała i narządów..
Mumie powstają również w wyniku niezamierzonych lub przypadkowych procesów, znanych jako „naturalna” mumifikacja. Może się to zdarzyć, gdy martwe ciało jest narażone na ekstremalne zimno, bardzo suche warunki lub inny czynnik środowiskowy, który łagodzi próchnicę.
Najstarsza zarejestrowana mumia w Ameryce Północnej, znaleziona w Spirit Cave, niedaleko Fallon w stanie Nevada, jest przykładem naturalnej mumifikacji. Owinięty matą Tule, został znaleziony w płytkim grobie i zachowany przez suchą atmosferę i rozrzedzone powietrze jaskini. Odkryty w 1940 roku i pierwotnie uważany za między 1500 a 2000 lat, osobnik został następnie datowany na podstawie radiowęglowodorów w latach 90. XX wieku i ustalono, że ma ponad 10000 lat, jak wcześniej donoszono.
Natomiast najstarsza znana mumia egipska, która została zachowana w naturalny sposób, pochodzi z nieco ponad 5500 lat temu. Ta mumia była młodą kobietą, której ciało po śmierci było owinięte lnem i futrem.
Inną słynną mumią zachowaną w naturze jest najstarsza znana w Europie: Lodziarz Ötzi, który żył około 5300 lat temu. Po zamordowaniu Ötziego w dzisiejszych włoskich Alpach jego ciało zostało zakonserwowane w śniegu i lodzie, aż turyści odkryli jego szczątki w 1991 roku.
Związane z: Melodramat mumii: 9 najważniejszych sekretów o Ötzim Lodziarzu
Pierwsza cywilizacja, która praktykowała mumifikację
Najstarsze celowo pochowane mumie odkryto w dolinie Camarones w Chile. Ta dolina znajduje się na dalekiej północy kraju, w regionie zwanym pustynią Atakama. Wąski pas lądu między Oceanem Spokojnym a Andami, pustynia ta otrzymuje niewiele opadów i jest uważana za jedno z najbardziej suchych miejsc na Ziemi. Mumie zostały znalezione w 1917 roku przez niemieckiego archeologa Maxa Uhle na plaży Chinchorro w pobliżu miasta Arica..
Mumie należą do tego, co Uhle nazywał kulturą Chinchorro (od 9 000 do 3100 lat temu), która żyła w dzisiejszym południowym Peru i północnym Chile. Szynczorro osiedliło się w nadmorskich wioskach i polegało na rybołówstwie jako podstawowym sposobie utrzymania, używając haczyków wykonanych ze skorupiaków. Polowali także na zwierzęta na lądzie i zbierali jadalne rośliny z okolic.
Związane z: Mumia inspirowana suchością pustyni
Według tego samego raportu CNN, praktyka mumifikacji Chinchorro rozpoczęła się około 7000 lat temu, jakieś dwa tysiące lat przed pierwszymi znanymi egipskimi mumiami. Chociaż praktyka stała się z czasem bardziej wyrafinowana, podstawowy proces pozostał ten sam. Polegał na usunięciu tkanek miękkich, narządów i mózgu. Wydrążony korpus został następnie wysuszony i ponownie złożony. Skórę wypchano trzciną, suszonymi roślinami lub inną materią roślinną. W ręce i nogi włożono kije. Na twarzach zwłok nakładano gliniane maski i często przyczepiano peruki. Gotowa mumia została następnie pomalowana.
We wczesnych fazach społeczeństwa Chinchorro (około 7050 - 4500 lat temu) mumie malowano czarnym manganem. Od 2500 roku p.n.e. aż do zaniku tej praktyki w I wieku p.n.e. mangan zastępował czerwona ochra. Nie tylko elita, ale wszystkie segmenty społeczeństwa Chinchorro zostały zmumifikowane, w tym niemowlęta, dzieci, dorośli, a nawet płody.
Egipska mumifikacja
Jednak to w starożytnym Egipcie mumifikacja osiągnęła swój największy wymysł. Pierwsze mumie egipskie pojawiają się w zapisach archeologicznych około 3500 roku p.n.e. W czasach Starego Królestwa, czyli Wieku Piramid (ok. 2686 - 2181 pne), mumifikacja była już dobrze zakorzeniona w społeczeństwie egipskim. W kolejnych okresach stał się ostoją, osiągając szczególne szczyty wyrafinowania w okresie Nowego Państwa (ok. 1550 - 1069 pne). W przeciwieństwie do społeczeństwa Chinchorro, mumifikacja w starożytnym Egipcie była zwykle zarezerwowana dla elity społeczeństwa, takiej jak członkowie rodziny królewskiej, rodziny szlacheckie, urzędnicy państwowi i bogaci. Zwykłych ludzi rzadko mumifikowano, ponieważ praktyka była kosztowna.
Związane z: 2 mumie odkopane na starożytnym egipskim cmentarzu, gdzie pochowano króla Tuta i innych członków rodziny królewskiej
Mumifikacja w starożytnym Egipcie była głęboko związana z wierzeniami religijnymi społeczeństwa. „Starożytni Egipcjanie mieli obsesję na punkcie życia pozagrobowego” - powiedziała Rita Lucarelli, egiptolog i ekspert w dziedzinie egipskich papirusów, czyli starożytnych tekstów, z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. „Wierzyli, że po życiu na Ziemi istnieje inne życie”.
Starożytni Egipcjanie wierzyli, że kiedy człowiek umiera, jego duchowa istota przetrwała. Esencja ta udała się w podróż, podczas której napotkała liczne boskie i demoniczne istoty, a jej ostateczne przeznaczenie miało zostać osądzone przez Ozyrysa, boga zmarłych. Jeśli zmarły został uznany za nienagannego, pozwolono mu żyć z bogami w wiecznym raju.
„Aby duchowa część zmarłego mogła odbyć tę podróż, ciało musiało pozostać nietknięte” - powiedział Lucarelli. Dlatego Egipcjanie przykładali tak wielką wagę do mumifikacji i dlatego zabieg wykonano ze skrupulatną starannością.
Niestety, w starożytnych tekstach egipskich niewiele mówi się o rzeczywistym procesie mumifikacji, przynajmniej w tych, które przetrwały. Lucarelli zauważył, że omawia się raczej rytuały związane z mumifikacją, a nie tylko najważniejsze elementy tego procesu. Zamiast tego szczegóły tej praktyki pochodzą głównie ze źródeł nieegipskich, takich jak grecki pisarz Herodot z V wieku (żył w latach 484-425 pne). W swoim słynnym dziele „Historie” opisał trzy poziomy mumifikacji, z których każdy wyróżnia się na podstawie wysiłku i złożoności procesu.
Związane z: Galeria zdjęć: Techniki patroszenia mumii
Najbardziej wyszukana metoda polegała na usunięciu najpierw mózgu i wielu narządów wewnętrznych, zwłaszcza treści brzucha. Mózg zazwyczaj usuwano za pomocą zakrzywionego metalowego narzędzia, które wkładano przez nozdrza, podczas gdy inne narządy usuwano ręcznie po wykonaniu nacięcia wzdłuż żołądka. Pusta wnęka została wypełniona różnymi aromatycznymi przyprawami, takimi jak mirra i kasja (zrobione z kory wiecznie zielonych drzew), zanim ciało zostało zszyte.
„Serce zawsze pozostawało w środku”, powiedział Lucarelli, „ponieważ Egipcjanie wierzyli, że jest to najważniejszy aspekt osoby, ponieważ zawiera intelekt”.
Zmarłego następnie zasypywano solą przez 70 dni, aby usunąć wszelką wilgoć. Po upływie 70 dni ciało zostało umyte i owinięte w płótno. Zastosowano lepką żywicę, aby upewnić się, że bandaże przylegały do ciała. „Następnie zwłoki przekazuje się krewnym” - pisał Herodot - „zamykają je w wydrążonej drewnianej trumnie wykonanej na wzór człowieka, którą zrobili w tym celu, a po zamknięciu trumny chowają ją do komora grobowa ”(przetłumaczone przez GC Macaulay, 2008).
Związane z: Zdjęcia: Niesamowite mumie z Peru i Egiptu
Kilkaset lat później grecki historyk Diodorus Siculus (żył w latach 30 - 90 p.n.e.), który podróżował do Egiptu i pisał o Egipcie, opisał dodatkowe informacje dotyczące procesu mumifikacji. W swojej książce „Biblioteka historii” Siculus zauważył, że mężczyźni, którzy dokonywali mumifikacji, zwani balsamistami, byli wykwalifikowanymi rzemieślnikami, którzy nauczyli się tej umiejętności jako firma rodzinna. Napisał, że balsamistów „uważano za godnych wszelkiego zaszczytu i uwagi, obcowania z kapłanami, a nawet przychodzenia i wychodzenia ze świątyń bez przeszkód”. Opisał pracę tych balsamistów jako tak skrupulatną, że „nawet włosy na powiekach i brwiach pozostają, cały wygląd ciała pozostaje niezmieniony, a odlew jego kształtu jest rozpoznawalny”.
Egipska mumifikacja stopniowo zanikała w IV wieku, kiedy Egipt rządził Rzymem. „Potem, wraz z nadejściem chrześcijaństwa, proces mumifikacji ustał” - powiedział Lucarelli.
Dziś, z wyjątkiem bardzo rzadkich przypadków, mumifikacja jest sztuką utraconą. Większość społeczeństw uważa to za dziwaczne lub archaiczne; pozostałość po minionych czasach. Niemniej jednak echa tego procesu można dostrzec w nowoczesnych domach pogrzebowych, w których balsamowanie zmarłych odgrywa rolę w uhonorowaniu naszych bliskich.
Dodatkowe zasoby:
- Przeczytaj więcej o mumiach egipskich z Smithsonian.
- Obejrzyj krótki, animowany film o mumifikacji z Muzeum Getty.
- Dowiedz się więcej o mumiach z wywiadu z Davidem Hurstem Thomasem, archeologiem z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej.